TO ΔΙΔΑΓΜΑ ΤΩΝ «ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ»
    
Η μονομαχία και ο θάνατος του Ετεοκλή και του Πολυνείκη είναι η τελευταία πράξη στο δράμα του Οιδίποδα και των απογόνων του.
Η αρχή του δράματος είναι και εκείνη του μύθου, που υιοθετεί και ο Αισχύλος: ο αίτιος όλων των συμφορών είναι ο Λάιος, που παρά την προειδοποίηση των θεών έκανε παιδί, που θα πει, έσμιξε με (τη) γυναίκα (του):

παλαιγενή γαρ λέγω  
παρβασίαν ωκύποινον
αιώνα δ’ ες τρίτον μένει-
Απόλλωνος εύτε Λάιος
βία, τρις ειπόντος εν
μεσομφάλοις Πυθικοίς  
χρηστηρίοις θνάσκοντα γεν-
νας άτερ σώζειν πόλιν'

κρατηθείς δ’εκ φίλων αβουλιάν
εγείνατο μεν μόρον αυτώ - .
πατροκτόνον Οιδίποδαν,  
όστε ματρός αγνάν
σπείρας άρουραν, ιν’ ετράφη,
ρίζαν αιματόεσσαν    
έτλα΄  παράνοια συνάγε
νυμφίους φρενώλεις.

Οι Θεοί είπαν στον 0ιδίποδα.πως η γέννηση παιδιού απ’ αυτόν θα φέρει συφορές σ’ αυτόν και στους απογόνους του, και θα καταστρέψει τη Θήβα.
Ο πόθος όμως του Οιδίποδα γιά (τη) γυναίκα (του) είναι ακατανίκητος. Και κάνει παιδί μαζί της, με επακόλουθο ό,τι ο Θεός προείπε, κι όπως το ξέρουμε κι εμείς και από άλλες πηγές.
Η τραγωδοποίηση του μύθου από του Αισχύλο δείχνει τη σημασία που έδινε στο μύθο και στις παιδευτικές του δυνατότητες ο Αισχύλος, που μας λέει με τη σειρά του ότι ο άνθρωπος που θα πληρώσει του μεγάλο πόθο του, τον ερωτικό, θα φέρει δυστυχία στους απογόνους του,  αλλά και σ’ αυτό τον ίδιο, και σ’ ολόκληρη την πόλη κατ’ επέκταση-αν συμβαίνει να  είναι ο άρχοντάς της.
Γιατί η εκπλήρωση του πόθου αυτού θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δυστυχία; Μα γιατί θα γεννήσει άλλους ανθρώπους, και οι άνθρωποι αυτοί θα δυστυχήσουν.
Και γιατί θα δυστυχήσουν; Γιατί το είπε ο θεός-η Μοίρα. Η Μοίρα που κυβερνάει τα πρόσωπα της τραγωδίας «ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ», όπως ακριβώς κυβερνάει και όλους τους ανθρώπους.
Δυστυχία είναι η Μοίρα.
Και τί θα πρέπει να γίνει για να μη δυστυχεί ο άνθρωπος; Θα πρέπει να υπακούσει το θεό (τη Μοίρα) και να μην αποκτήσει απογόνους.
Μα ο άνθρωπος αν δεν αποκτήσει απογόνους θα πάψει να υπάρχει πάνω στη γη.
Και αυτό μας λέει ο Αισχύλος-η μόνη λύση για να μην δυστυχούν οι άνθρωποι είναι να μη γεννιούνται.
Μα, να πάψουμε να υπάρχουμε; Ναι. Αυτό μας λέει ο Αισχύλος με τις τραγωδίες του. Δεν μπορεί να μας αναγκάσει-δεν έχει τη δύναμη-, όμως δεν παύει μ’ αυτό να αισθάνεται υποχρεωμένος κάτι που γνώρισε να μας το μεταδώσει.
Η ικανοποίηση λοιπόν του ερωτικού πόθου του ανθρώπου, προκαλεί αναρίθμητα δεινά σε άλλους, πολλούς κάθε φορά ανθρώπους.
Μπορεί ο Οιδίποδας να λύσει το αίνιγμα της Σφίγγας, δηλαδή ο άνθρωπος μπορεί να δώσει απάντηση σε μερικές αναχλές απορίες του με την επιστήμη, όμως αυτό δεν ωφελεί σε τίποτα. Μπορεί αμέσως μετά την διάπραξη του εγκλήματος-της ικανοποίησης του πόθου του-, ο Λάιος να θέλει να επανορθώσει εξαφανίζοντας τη γέννα του με τον σκοπό να σταματήσει το κακό εκθέτοντας τον Οιδίποδα, όμως δεν τα καταφέρνει. Η προσπάθεια είναι μόνον μία προσωπίδα. Το πρόσωπο δεν εξαφανίζεται από κάτω της, και στην ορισμένη στιγμή θα γίνει ο,τι έχει οριστεί σαν τιμωρία για την ανυπακοή: η αιμομιξία, η δυστυχία, η αυτοκτονία, η πατροκτονία, η τύφλωση, ακολουθούν αμετάκλητα.
Ένας ολόκληρος θίασος ανθρώπων συμπράττει στην τραγωδία, κρίκοι μιας φρικιαστικής και τρομερής αλυσίδας, ώστε να πραγματωθούν οι εντολές της Μοίρας.
Είναι ευεξήγητο το πως η Ιοκάστη φαίνεται να μένει αμέτοχη στην όλη τραγωδία. Δεν φταίει ούτε αυτή. Είναι αμελητέα ποσότης και για τον μύθο και για του Αισχύλο. Ούτε τα κάλλη της, ούτε η πιθανή εξυπνάδα της ή κάποιο άλλο χαρακτηριστικό της δεν προβάλλει, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος.
Σωστά. Ποιός θα κατηγορήσει το τυρί; Τα ποντίκια τα πιάνουν οι φάκες. Ποιος θα κατηγορήσει τη γυναίκα; Ο θεός (η Μοίρα) είναι που βασανίζει τον άνθρωπο.
Και ο Ποιητής είναι καταλυτικός εδώ. Ενώ στις άλλες τραγωδίες του αφήνει στο βάθος να φαίνεται ένα φως μέσα στο σκοτάδι των παθών στα οποία μας έχει οδηγήσει, αλλά εδώ το σκότος δεν διαλύεται ως την τελευταία λέξη της τραγωδίας. Αλήθεια-τί θα μπορούσε να βρεθεί ελπιδοφόρο εδώ; Οπου η γυναίκα, έστω και σαν αμίλητη σκιά βρίσκεται, σωτηρία δεν υπάρχει. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για το βαθύτερο και υψηλότερο στοιχείο της, την ερωτική της ειδωλοποιητική υπαρκτικότητα.
Και η βαθιά γνώση του Ετεοκλή-η βαθιά γνώση του Αισχύλου:
θεοίς μεν ήδη πως παρημελήμεθα, χάρις δ’ αφ’ ημών ολομένων θαυμάζεται. τί ουν ετ’ αν σαίνοιμεν ολέθριον μόρον;
Αν λείψει το "ήδη", που μπαίνει σαν σύνδεση με τα προηγούμενα της τραγωδίας, τότε έχουμε το απόσταγμα και της τραγωδίας και της ζωής, ειπωμένο έστω και με την ψευδαίσθηση πως υπάρχουν "θεοί".
Και στέκομαι σ’ αυτά μιας και σκοπός του σημειώματος αυτού δεν είναι να εξάρει τις ομορφιές της τραγωδίας, αλλά να σταθεί στη γνώση που μας μεταβιβάζει ο μεγαλύτερος τραγικός ποιητής όλων των εποχών.
Ο μεταφραστής